Mumpé Medel

Beschreibung

Ils Gualsers e lur historia
El 12avel e 13avel tschentaner ein ils Gualsers setratgs neu dil Valleis SU e secasai a Mumpé Medel. Clausen de Putnengia, bab dil prenci avat Pieder de Putnengia, habitava el casti da Chischlatsch e possedeva tu il terren a Mumpé Medel. Clausen era administratur dils beins claustrals. Da Clausen e dalla claustra da Mustér retscheivan ils immigrants il terren necessari per habitar e viver a Mumpé Medel. In’incarica ch’ils Gualsers han giu ei stada il manteniment dalla Via imperiala da Cuflons si sur Vergera encunter il Pass Lucmagn. Quella via surveva al traffic da rauba, als viandonts, allas cavallarias d’uiara ed al commerci d’animals. Il niev stradun dil Lucmagn atras las Ruinas, baghegiaus 1873, ha motivau ils vischins da construir ina via nova giu en la via dil Lucmagn.

La historia vivida sur sis tschentaners dat perdetga da grondas famiglias. Vieuas senza dretgs che vivan en pitgiras. Onns d’epidemias, il barschament dil vitg e la munconza da vivonda sfurzava da bandunar il terren artau.

In fatg dolorus anflan ins tier il provediment d’aua. Muort la munconza d’aua ston ins, igl october 1836, mirar tier co il fiug metta en tschendra igl entir vitg. Cun spért innovativ ei vegniu mess en pei ina scola per ils afffons, procurau per in telefon, aviert in biro da posta e colligiau il vitg cun forza electrica.

L’agricultura ha adina giu ina rolla fundamentala en la cultivaziun da garnezi, la tratga d’animals
e la cultivaziun dallas alps. Sper l’agricultura han l’industria da pegnas scalegl, resgia e mulin dau paun e fadigia als habitonts.

La historia rimnada sur sis tschentaners dat perdetga d’ina cuminonza che ha practicau ina gronda autonomia e vivida cun agid vicendeivel e solidaritad in per l’auter.